Introduction

Like many other countries around the globe, Ethiopia has embraced ICTs and ICT based services as key enabler for social and economic development in the country. Various efforts are also underway to significantly increase Internet connectivity speeds and access. But greater bandwidth will not only mean faster and better internet access but also faster and better means to launch cyber-attacks and opens more opportunities for criminals to exploit naïve users.

In this article I will try to explore the efforts and initiatives being made by the government in fighting cybercrime from three cyberspace governance perspectives namely cyber security-related policies and strategies, legislative frameworks, and institutional arrangements. I will also provide some recommendations on what the government should do so that appropriate plans and measures can be implemented to a safer and secure Ethiopia. 

1. Information Revolution and the New Form of Crime: Cybercrime

The dawn of the information age was proclaimed in 1991 by Alvin Toffler in his book The Third Wave. In this book, Alvin Toffler pointed out the history of the world to date can largely be portrayed as three waves namely the agricultural wave, the industrial wave and the information wave. The world is now at “the third wave” and owing to the revolution in information technology and this ‘third wave’ is called as information age. 

Note: This piece is an excerpt from an upcoming law review article titled “The Dark Future of Privacy in Ethiopia, And How to Stop It”

 Opening 

Ethiopia doesn't have laws that are specifically designed to deal with privacy and data protection issues except a few set of rules contained in various pieces of legislation that guarantee right to privacy rather in a very indirect fashion. The major sources of Ethiopian law dealing with issues of privacy and data protection can generally be grouped into four categories. These are: (1) the constitution, (2) international human rights instruments, (3) subsidiary laws and (4) case law. This piece briefly highlights these sources of Ethiopian privacy law. In so doing, it aims at providing a synopsis of operational privacy rules in Ethiopia.

 A.   Constitution

Ethiopia recognized right to privacy throughout its brief constitutional history, albeit to a different degree. The first written constitution of 1931 explicitly recognized the right of Ethiopian subjects not to be subjected to domiciliary searches and the right to confidentiality of correspondences except in cases provided by law. These rights were also incorporated with a more amplified tone in the revised constitution of 1955. The 1987 constitution of the Dergue also did guarantee Ethiopians the right to the inviolability of their persons and home along with secrecy of correspondences. The transitional government charter didn’t make a specific reference to privacy safeguards; but it did state that all rights provided for under the Universal Declaration of Human Rights (UDHR) shall be fully respected, and without any limitation whatsoever.

ባለንበት ዘመን ሕገ መንግሥት ወይም ስለመንግሥት አሠራርና አመራር የሚደነግግ ሕግ የሌሎው ሀገር ለማግኘት ያስቸግራል፡፡ ሳስበው ሕገ መንግሥታዊ ሥርዓት መደንገግና በዛው ልክ መቆጣጠር ያስፈለገበት መሠረታዊ ምክንያት የሰው ልጅ ካለፈባቸው የችግርና የጦርነት ውጤት የቀሰመው አብይ መፍትሔ እንደሆነ ይሰማኛል፡፡ አብዛኞቹ ሀገራት በሕገ መንግሥታቸው ውስጥ ከሚያካትቱት መሠረታዊና ጥቅል ድንጋጌዎች መካከል የመንግሥት ሥልጣንና ተግባር፣ የዜጎች መሠረታዊ መብትና ግዴታ፣ የመንግሥት አስተዳደርና የሥልጣን ክፍፍል እንዲሁም የአሠራር ሁኔታ ይገኙበታል፡፡

ከቅርብ ጊዜ ወዲህ በተለያዩ ርዕሰ-ጉዳዮች ላይ የሚወጡ ሕጎች ተከሳሽ የተከሰሰበትን ወንጀል ያመነ ከሆነ ወይም ስለተፈፀመው ድርጊት ስለተባባሪዎቹ ሚና ጠቃሚ መረጃ ከሰጠ ከፍርድ ውሳኔ በፊት ሥልጣን ያለው ክፍል ከክሱ ነፃ ሊያደርገው እንደሚችል ደንግገው ይታያሉ፡፡ በተለይ ድንበር ተሻጋሪ ወንጀሎችን ለመከላከል ሥራ ላይ የዋሉ ስምምነቶችና ተቀባይነት ያገኙ መግለጫዎች በተደራጁ ወንጀሎች ዙሪያ የሚወጡ ሕጎች በተባባሪዎች ላይ በቂ መረጃ የሚሰጥ ተከሳሽን ከክሱ ነፃ የሚደረግበትን ሥርዐት ሊዘረጉ እንደሚገባ ያመለክታል፡፡ እነዚህን መሰል ድንጋጌዎች በወንጀል በቀረበ ክስ ላይ ጥፋተኝነትን ማመንና (Plea of guilt) ለፍርድ ሂደቱ ተባባሪ ሆኖ መገኘት ከወንጀል ተጠያቂነት ነፃ እስከመሆን ሊደርስ የሚችል የቅጣት ቅናሽ እንደሚያስገኝ የሚያሳዩ ሲሆኑ በሌሎች ሀገሮች በስፋት የሚሠራበትን የጥፋተኝነት ድርድር “Plea bargain” ጽንሰ ሃሳብ የሚያንፀባርቁ ናቸው ማለት ይቻላል፡፡

በኮመን ሎው የሕግ ሥርዐት ውስጥ ለሚዘወተሩ የሕግ መርሆዎች የተሟላ ትርጉም በማስቀመጥ የሚታወቀው ብላክስ የሕግ መዝገበ ቃላት የጥፋተኝነት ድርድርን በሚከተለው ሁኔታ ተርጉሞታል፡፡

Plea bargains is the Process by which the accused and the prosecutor a criminal case workout a mutually satisfactory disposition of the case subject to court approval; it involves the defendants pleading guilty to a lesser offence or to only one or some of the courts of a multi-count indictment in return for a lighter sentence then that possible for a graver charge.

ይህ ወደ አማረኛ ሲመለስ

የጥፋተኝነት ድርድር ማለት ተከሳሹና ዐቃቤ ሕጉ በተከሳሹ ላይ የቀረበው የወንጀል ጉዳይ ሁለቱንም በሚስማማ /በሚጠቅም/ መንገድ ፍፃሜ እንዲያገኝ የሚደራደሩበት ሂደት ሲሆን በሁለቱ መካከል የተደረሰው ስምምነት በፍርድ ቤት የሚፀድቅ ሆኖ ተከሳሹ /ከቀረቡት ክሶች ውስጥ/ ቀላል በሆነው ወንጀል ጥፋተኛ መሆኑን በማመን የሚቀጣበት እና ከከባዱ ወንጀል ነፃ የሚሆንበትን ወይም የተከሰሰበት ከባድ ወንጀል ሲያስቀጣው ከሚችለው ባነሰ ቅጣት ለመቀጣት ሲል ከአንድ ድርጊት ከመነጩ ክሶች ውስጥ አንዱን ወይም ከፊሎቹን መፈፀሙን በማመን የሚቀጣበትን ሁኔታ የሚጠቀልል ነው የሚል ግርድፍ ትርጉም ይኖረዋል፡፡

ሰበር ችሎቱ በመዝገብ ቁጥር 11270 የሚቀራረብ ጭብጥ አጋጥሞት ነበር፡፡ በዚህ መዝገብ የሚሟገቱት የትምህርት መሳሪያዎች ማምረቻና ማከፋፈያ ድርጅት እና አንድ የቀድሞ ሰራተኛዉ ናቸዉ፡፡ ጥያቄዉ ጉዳዩ በአዋጅ ቁጥር 42/83 ይሸፈናል ወይ የሚል ነበር፡፡ ይህን የተመለከተዉ ሰበር ችሎቱ በመጋቢት 23 ቀን 1997 በሰጠዉ ዉሳኔ እንዲህ ብሏል፡፡

ለዚህ ጉዳይ አግባብነት ያለዉና የአመልካች መስሪያ ቤትን ያቋቋመዉ አዋጅ ቁ.266/76 በአንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 ላይ መስሪያ ቤቱ የመንግስት መስሪያ ቤት እንደሆነ ደንግጓል፡፡ ይህም ማለት በመርህ ደረጃ አመልካች መስሪያ ቤት አስተዳደራዊ ስራዎችን የሚሰራ ሆኖ በአጋጣሚ ግን ከምርት ዉጤቶቹና ከአገልግሎት ዋጋ ገቢ ያገኛል፡፡ የመስሪያ ቤቱን በጀትም የተመለከትን እንደሆነ በአብዛኛዉ ከመንግስት ከሚሰጥ አመታዊ ድጋፍ እንደሚገኝ የማቋቋሚያዉ አዋጅ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 ይገልጻል፡፡ ከዚህም በተጨማሪ መስሪያ ቤት በትምህርት ሚኒስቴር ስር ሆኖ በመቋቋሙ አስተዳደራዊ ስራዎችን ከመስራት በቀር በትርፍ ስራ ላይ ሊሰማራ እንደማይችል እንረዳለን፡፡ በመጨረሻም በአንቀጽ 9 ንኡስ ቁጥር 2/ሀ/ ላይ እንደተመለከተዉ መስሪያ ቤቱ ሰራተኞችን የሚቀጥረዉ፤ የሚያስተዳደረዉም ሆነ የሚያባርረዉ በመንግስት ሰራተኞች ሕግ ነዉ፡፡

በአጠቃላይ መስሪያ ቤቱ ተጠሪ በተሰናበተበት ጊዜ በዋናነት አስተዳደራዊ ስራዎችን የሚሰራ በመሆኑ እና በጀቱንም በዋናነት ለመንግስት በየአመቱ የሚያገኝ በመሆኑ አመልካች መስሪያ ቤት በአዋጅ ቁ.42/85 የሚሸፈን አልነበረም፡፡

በመሆኑም ይህ ችሎት በአመልካች እና በተጠሪ መካከል ያለዉን ግንኙነት የሚገዛዉ አዋጅ ቁ.42/85 አይደለም ሲል ወስኗል፡፡ በዚህም አቤቱታ የቀረበባቸዉን የስር ፍ/ቤቶች ዉሳኔ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕግ ቁ.348(1) መሰረት ሽሮታል፡፡

የትምህርት መሳሪያዎች ማምረቻና ማከፋፈያ ድርጅት በኋላ ላይ እንደ ልማት ድርጅት መልሶ ተደራጅቷል፡፡ በፊት ግን የራሱ የሕግ ሰዉነት ያለዉ ድርጅት ሲሆን የሚተዳደረዉ በትምህርት ሚኒስቴር ስር ሲሆን እንቅስቃሴዎቹን በየአመቱ በሚወሰን በጀት ይሸፍናል፡፡ ሰበር ችሎቱም ድርጀቱ በትምህርት ሚኒስቴር ስር የሚተዳደርና በአመታዊ በጀት የሚደገፍና ምንም እንኳ ገቢ ቢያመጣም የአስተዳደር ስራ የሚሰራ መስሪያ ቤት በሚል ወስኗል፡፡

Since posting this few days ago my attention were brought to a Comment that was posted on facebook. Since I have deactivated my account, the editor of the website copied and sent me the Comment. The Comment is by Abadir Ibrahim who wrote:

This is an interesting but incomplete work. The author does not try that hard to find counterarguments. Simple examples of counterarguments could be – 

1.         such practice increases the risks of authoritarianism by giving an already powerful executive more powers & risks pulling down democratic progress of the country;

2.         the HPR cannot delegate the power to make proclamations since what is being suggested here is in effect giving the COM the power to make proclamations (you can’t escape by calling ‘regulation’ what is in reality a proclamation);

3.         the regulation power of the COM cannot affect rights and duties of citizens and groups (for ex the regulation cannot increase the age requirement) because only parliament can pass laws that limit rights;

መግቢያ

የፍትሐ ብሔር ሕግ ቁጥር 1724 እንዲህ ይነበባል፤ መንግስት ወይም ለሕዝብ አገልግሎት የቆሙ መስሪያ ቤቶች ግዴታ የሚዋዋሉባቸዉ ዉሎች ሁሉ በጽሁፍና በሚገባ አኳኋን በፍርድ ቤት መዝገብ ወይም ባንድ ባስተዳደር ክፍል መስሪያ ቤት መዝገብ ወይም ዉል ለማዋዋል ስልጣን በተሰጠዉ ሰዉ ፊት መሰራት አለባቸዉ፡፡ እንግሊዘኛዉ ደግሞ እንዲህ ይነበባል፤ Any contract binding the Government or a public administration shall be in writing and registered with a court, public administration or notary. የኪራይ ቤቶች አስተዳደር ድርጅት የሚዋዋላቸዉ ዉሎች በዚህ የፍ/ብ/ሕ/ቁ.1724 የሚወድቁ ናቸዉ ወይ የሚለዉን ጥያቄ ለመመለስ እሞክራለሁ፡፡ ለዚህ ጽሁፍ መነሻ የሆነዉ የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ችሎት በሰ/መ/ቁ.14285 በመጋቢት 15 1997 የሰጠዉ ዉሳኔ ነዉ፡፡

ጉዳዩ የተጀመረዉ የኪራይ ቤቶች አስተዳደር ድርጅት በፌዴራል መጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት በአንድ ግለሰብ ላይ በመሰረተዉ ክስ ዉዝፍ የቤት ኪራይ ባለመክፈላቸዉ እንዲከፍሉ ይወሰንልኝ በማለት ነዉ፡፡ ግለሰቡም ዉሉ ላይ የኪራይ ቤቶች አስተዳደር ድርጅት ሃላፊ ሆነ እራሱ አልፈረሙበትም፤፤ ኪራይ ክፈልበት በተባልኩበት ቤት ዉስጥም አልኖርኩም፤ የተከራየዉ ሌላ ቤት ሲሆን በዚያም የሚጠበቅበትን ክፍያ እንደፈጸመ በመግለጽ ተከራክሯል፡፡ 

የፌዴራል መጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት

የፌዴራል መጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት በዉሳኔዉ ኪቤአድ የመንግስት መስሪያ ቤት ነዉ፡፡ በፍ/ብ/ሕ/ቁ. 1724 መሰረት ደግሞ የመንግስት መስሪያ ቤቶች ዉል በጽሁፍ መሆን አለበት፡፡ በፍ/ብ/ሕ/ቁ. 1727(1) እና (2) መሰረት ደግሞ በጽሁፍ የሚደረገዉ ዉል በሁለት ምስክሮች መረጋገጥ አለበት፤ ይህ ካልሆነ ዉሉ አይጸናም፡፡ ለጉዳዩ መነሻ የሆነዉ ዉል በሁለት ምስክሮች ያልተረጋገጠ በመሆኑ አይጸናም በሚል ወስኗል፡፡ ይህም ዉሳኔ በፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት በመጽናቱ የሰበር አቤቱታ ለጠቅላይ ፍርድ ቤት ቀርቧል፡፡

Looking for a file in my computer, I stumbled upon this that I wrote a year or so ago, in relation to a debate/conversation that I was having with friends on facebook. Now I said why not and posted it here.

The thesis

The thesis is: regulation can be used to amend provisions of a proclamation provided that there is clear substantive basis in the proclamation which the regulation is meant to amend. To illustrate this we can take the following hypothetical proclamation and regulation. 

Hypothetical Proclamation

Whereas the government has responsibility to protect and promote the safety of its citizens;

የጉዳዩ መነሻ

ለዚህ አጭር ጽሁፍ መነሻ የሆነኝ የፌዴራሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ችሎት በሰበር መዝገብ ቁጥር 74950 የሰጠዉ ዉሳኔ ነዉ፡፡ ጉዳዩ የገንዘብ ብድርን ይመለከታል፡፡ ተበዳሪ ከአበዳሪ በታሕሳስ 26 ቀን 1995 የተወሰደዉን ብር 237000.00 በጥር 30 ቀን 1995 ለመመለስ ቃል ገብቷል፡፡ ነገር ግን ገንዘቡን ሳይመልስ በመቅረቱ የአበዳሪ ወራሾች በተበዳሪ ላይ ሐምሌ 21 ቀን 2002 ባስገቡት ክስ ተበዳሪ ዋናዉን ገንዘብ እንዲመልስና ከየካቲት 01 ቀን 1995 መሰረት የሚታሰብ ወለድም እንዲከፍል ዳኝነት ይጠይቃሉ፡፡ ተበዳሪ በበኩሉ በዉላቸዉ ዉስጥ ወለድ ይከፍላል የሚል ቃል እንደሌለና ማስታወቂያ/ማስጠንቀቂያ ስላልተሰጠዉ ወለዱን መክፈል እንደማይገደድ ይከራከራል፡፡ በዚህ ሙግት የተነሳዉና ይህ ጽሁፍ የሚዳስሰዉ ጥያቄም ይኸዉ ነዉ፤ ያልተመለሰ የገንዘብ ብድር ያለስምምነትና ያለማስታወቂያ/ያለማስጠንቀቂያ ወለድ ይቆጥራል?

ከፍተኛዉ ፍርድ ቤት

ጉዳዩን ለመጀመሪያ ጊዜ የተመለከተዉ የፌዴራሉ ከፍተኛ ፍርድ ቤት፤ የብድር መመለሻ ጊዜዉ ቁርጥ (ጥር 30) ባለመልኩ ስለተቀመጠ በፍ/ብ/ሕ/ቁጥር 1775(ለ) መሰረት ይህ ጊዜ ካለፈ በኋላ ገንዘብ ጠያቂዉ ማስጠንቀቂያ መስጠት አያስፈልገዉም፡፡ ስለሆነም ማስጠንቀቂያ ስላልተሰጠኝ ወለድ ልከፍል አይገባም የሚለዉ ክርክር ተቀባይነት ስለሌለዉ ተበዳሪ ከየካቲት 01 ቀን ጀምሮ ገንዘቡ ተከፍሎ እስከሚያልቅ ድረስ ከሚታሰብ ሕጋዊ ወለድ ጋር ዋናዉን የብድር ገንዘብ ይክፈሉ ሲል ወስኗል፡፡

ጠቅላይ ፍርድ ቤት

What would you answer if you are confronted with a question: is appeal a fundamental right? Would you say yes, no or neither? I think the argument leans towards yes, does not it? Art 20(6) of the constitution affirms the right of any person to “appeal to the competent court against an order”; yet, I do not aim to discuss appeal in courts, but its general perception in arbitration.

Before any arbitration proceeding is underway, it presupposes a valid dispute settlement clause. In the book prepared by FreshFields Law Firm, called The FreshFields Guide to Arbitration and ADR, a valid arbitration clause should include inter alia applicable law, arbitrating institution, whether or not the tribunal will grant provisional measures, exclusion of appeals, and language of arbitration.

The civil code and the civil procedure code aspire to govern arbitration proceeding from its beginning until an award is executed. Among the main issues that I find unanswered and perplexing is the question of appeal in arbitration. Art 350 et seq of Ethiopian Civil Procedure Code (CPC) is devoted about appeal, set aside of an award. The CPC looks more liberal than expected: it allows for parties to contractually waive their right to appeal, commonly referred as finality of arbitration clause. Appeal against arbitral awards is made in the same way as appeal from judgments is conducted. Art 352 specifies the court that has appellate jurisdiction: it is the “appellate court which would have had appellate jurisdiction” had the case been filed to a court.

Black’s Law Dictionary defines appeal as a proceeding undertaken to have a decision reconsidered by a higher authority; especially the submission of a lower court’s or agency’s decision to a higher court for review and possible reversal. Taking this definition into account, any civil procedure law lays down grounds of appeal. When it comes to arbitration, the conditions for making an appeal are stipulated under art 351. It remains debatable whether the conditions indicated under art 351 should be considered as a standard or ground of appeal. Art 350(1) of the code uses the term “condition”. I think the terminology chosen by the drafter makes the concept of appeal against arbitral awards vaguer.

It would have been better if the legislature differentiated between standard and ground as they did on art 356 of CPC. Leaving this discussion aside, which I hope to return to it in another post, I would like to frame a question for the reader: would Ethiopian law allow arbitrating parties to contractually limit or expand the “conditions” of appeal stated under art 351? To restate it, if parties are allowed to fully waive their right to appeal, would it be logical to assume that they can contractually limit the “conditions” of appeal?